Jij bent leider, jij neemt initiatief!

Eind vorig jaar werd ik gevraagd door Cibit om drie trainingen te ontwerpen: Leidinggeven aan een Team, Samenwerken in een Team, en Team en Stakeholders. Het was een mooie gelegenheid om ook weer een blogpost te schrijven over het samenwerken met GenZ en GenY.

Je kunt die post hier lezen: ‘Tussen Avocado-toast en Frappuccino’s: Een Gids voor Nieuw Leiderschap‘.

Ik deelde hem op LinkedIn en een van de commentaren was: “Sonsoles, jij hebt 10.000 uur aan vaardigheden in de klassieke muziek geslepen voordat je aan de slag ging met de hedendaagse muziek. GenZ en GenY moeten ook eerst 10.000 uur besteden aan het ontwikkelen van traditionele vaardigheden voordat ze een andere toon zouden mogen slaan.”

 

Kijk, het is precies andersom!

Leiderschap is niet een positie binnenin een hiërarchie, leiderschap is initiatief nemen om datgene te doen wat op elk moment nodig is. Jijzelf, als leider, met je 10.000 uur aan traditioneel leiderschap, bent de pro!, degene die uit nieuwsgierigheid andere vormen van samenwerking aangaat omdat de markt er op dit moment om vraagt.

Wat opvallend is aan een leiderschapspositie, is dat deze van buitenaf aan je wordt toegekend. Dit kan leiden tot het idee dat je vooral moet voortbouwen op de methodes en benaderingen die je zijn aangeleerd, in plaats van zelf het initiatief te nemen om bijvoorbeeld innovatieve samenwerkingsvormen met jongere generaties te ontwikkelen en aan te gaan.

Daarom is het zo belangrijk om een onderscheid te maken tussen het bekleden van een positie en daadwerkelijk initiatief nemen. Leiderschap en initiatief nemen zijn een package deal. En daarmee hoef je dus niet te wachten totdat GenZ 10.000 uur aan traditionele vaardigheden heeft opgebouwd. Ze zijn direct al waardevol voor jouw team met hun aparte vaardigheden en aanpak.

 

Voorbeelden uit de praktijk

Als ik terug kijk naar mijn werk als producent en pianist in de hedendaagse muziek, voor mij begon het inderdaad met de hardcore 10.000 uur klassieke muziektraining, waarna ik andere tonen ging aanslaan en ook andersoortige performances tot leven bracht. En dat is precies de rol die ik voor de leider van vandaag zie weggelegd: andere tonen durven slaan en andere ervaringen tot stand brengen met generaties die anders klinken en anders kijken.

Ik zal je enkele voorbeelden uit mijn ervaring geven. Samen met collega-musici en componisten heb ik nieuwe stijlen helpen uitvinden. Neem bijvoorbeeld het ‘Traveling Light Piano Trio’, bestaande uit twee jazzpianisten – waaronder Albert van Veenendaal – en mijzelf, met een klassieke achtergrond. De kloof tussen jazz en klassiek, vooral als het gaat om timing, is net zo groot als die tussen GenZ en voorgaande generaties. In dit geval was Albert de initiatiefnemer/leider gedreven door de nieuwsgierigheid om een nieuwe gemeenschappelijke taal te ontwikkelen die noch jazz noch klassiek zou worden.

Maar onze experimenten destijds gingen nog verder. Ik denk aan een project voor 10 vleugels, 5 softwareontwikkelaars, en het publiek in Paradiso te Amsterdam. Ja, we gingen een samenwerking aan met het publiek. Laten we dit publiek voor het gemak GenZ noemen. Konden zij piano spelen? Of hadden ze enige kennis van muziek? Nee, en dat was juist de bedoeling. We waren nieuwsgierig naar wat voor nieuws we samen konden creëren. Het publiek voegde een andere dimensie toe aan de concertervaring. Als stakeholders creëerden wij pianisten, softwareontwikkelaars en publiek iets dat meer weg had van performance art of participatieve kunst.

In het systeemdenken wordt aan deze gezamenlijke creatie gerefereerd als de “3rd entity”. Deze entiteit omvat de dynamiek, communicatie, gedeelde waarden, conflicten, en wederzijdse invloeden die uniek zijn voor de relatie tussen de partijen. Het idee is dat deze relatie een eigen persoonlijkheid heeft, onafhankelijk van de individuele karakters of intenties van de betrokken partijen.

Om de bekende uitdrukking te herformuleren: het geheel is anders dan de som der delen.

 

Gelijktijdige realiteiten: het geheel is anders dan de som der delen

Dat is wat Jaap Boonstra, naar wie ik verwijs in ‘Tussen Avocado-toast en Frappuccino’s: Een Gids voor Nieuw Leiderschap‘, werken met ‘meervoudige realiteiten’ noemt. Zie in de video hieronder hoe dit eruit ziet in de praktijk:

In mijn artikel heb ik het ook over Ten Holt’s Canto Ostinato. Bij sommige uitvoeringen, ligt het publiek op matjes of grote zachte kussens op de vloer en kunnen ze vrij bewegen in de ruimte. Daarnaast wordt ook vaak gebruikt gemaakt van visuals. Dit zorgt voor een compleet andere ervaring voor zowel musici als publiek. Gezamenlijk wordt, nogmaals, iets nieuws tot leven gebracht.

Dat doe ik ook als ik met teams en stakeholders werk, samen gebruiken we systemische procestools om een performance vorm te geven die niet plaatsvindt op een traditioneel podium, maar rechtstreeks bij jou op kantoor.

Dus als ik naar GenZ kijk, moeten zij niet alleen worden ingehuurd omdat ze kunnen wat alle voorgaande generaties ook konden. Ze bezitten unieke vaardigheden en een andere wereldvisie. Denk bijvoorbeeld aan YouTube-video’s die ware producties zijn, toffe presentatie-vaardigheden of de bekwaamheid om snel netwerken op te bouwen. Dat zijn vaardigheden die er tegenwoordig toe doen.

 

Jij als leider neemt het initiatief

Jij, de leider die 10.000 uur in traditioneel leiderschap heeft geïnvesteerd, moet het voortouw nemen, gedreven door nieuwsgierigheid en met de juist getrainde vaardigheden om “concerten of performances” op de werkvloer te organiseren, waar gezamenlijk nieuwe talen worden uitgevonden.

Als we bij de muziekmetafoor blijven, de organisatie moet een nieuwe klank laten horen. En soms, zoals in de bovenstaande voorbeelden, gaat het niet zozeer om het maken van nieuwe muziek, maar om iets dat meer neigt naar performance art of participatieve kunst. En daarbij kan muziek wel of niet een rol spelen.

Jij trekt je misschien de haren uit het hoofd bij de uitdaging om deze generaties effectief in te zetten en te motiveren. Waar veel leiders worstelen met het vinden van de juiste aanpak, heb ik een strategie die werkt. Ik word daarom vaak ingeschakeld voor teamsessies rondom het werken met GenZ en GenY.

Als tipje van de sluier kan ik je meegeven: GenZ kickt op doelen. Dus geef ze een doel, in plaats van strakke en inflexibele procedures.

Dit vraagt naar ruimte om deze doelen op hun eigen unieke manier te behalen.

En misschien word je duizelig van de gedachte om de controle te verliezen door ze meer ruimte te geven. Maar ook daar help ik jou bij met een van mijn twee signature programma’s: de Mandaten Matrix, een ééndaagse sessie waarin we samen een leiderschapsvorm vormgeven waarbij jij als leider de spelregels bepaalt, maar het team meebeslist. Dit zal niet alleen GenZ blij maken maar ook jou helpen om vlot en toekomstbestendig te reageren op de markt, dankzij de nieuw gevormde dynamiek. Jij blij, GenZ blij, iedereen blij.